Coğrafya
Coğrafya; Yeryüzü ve yeryüzüne ait olayları, bu olayların insanla olan ilişkilerini inceler. Coğrafyanın konusu, insanın içinde yaşamakta olduğu ortamın çeşitli özellikleriyle insan arasındaki ilişkilerdir. Başka bir ifadeyle çevre ile insanın karşılıklı etkileşimi coğrafyanın konusudur. Onun için coğrafya, sadece doğal çevreyi oluşturan toprak, taş,su, hava, bitki ve hayvanları incelemekle kalmayıp, bunlarla insan arasındaki ilişkileri de ortaya koyan bir bilimdir.
Yerküre üzerindeki herhangi bir noktanın bulunduğu yere coğrafi konum denir. Birecik ilçesi Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Orta Fırat Bölümünde, Şanlıurfa iline bağlı bir ilçedir. İlçe Şanlıurfa’nın güneybatısında, Gaziantep ili sınırında yer almaktadır. Kuzeyde Halfeti, kuzeydoğuda Bozova, doğuda Suruç, batıda Karkamış ve Nizip (Gaziantep) ilçeleri ile güneyde ise Suriye Devleti’nin Aynelarap ilçesi ile 28 kilometre sınır komşusudur.
İlçenin matematik konumu; 37 derece 55 dakika doğu boylamları, 7 derece 02 dakika kuzey enlemleri arasında yer alır. Denizden yüksekliği 340 metre olan Birecik, etrafı Fırat’a dayanan dağlar ile, yarım daire şeklinde çevrilmiş bir ovanın merkezini teşkil etmektedir. İlçeden itibaren Fırat nehri sarp, dağlık araziden kurtularak geniş düzlüklerde güneye doğru akışını sürdürür. Şehir geçmiş tarihi içinde Fırat nehri üzerinde ulaşımın başlangıcında, bir iskele görevini görmüştür. İlçe karayolu ulaşımında da geçit veren stratejik bir noktada bulunmaktadır.
İlçenin içme suyunun büyük bir kısmı Fırat vadisinde açılan kuyulardan karşılanmaktadır. Fırat nehrinin akış mecrası boyunca en elverişli geçit verdiği yer olan Birecik’te köprüler ola gelmiştir. Eski tarihlerde tombazlar üzerinde kurulan iki köprüden birisi Samsat’ta, diğerinin de Birecik civarında olduğu bilinmektedir. Bu köprüler sağlam olmadıklarından dolayı uzun ömürlü olmamışlardır. Fırat’ı karşılıklı geçişler, 1956 yılında yapılan köprünün faaliyete geçmesine kadar sallarla yapılmaktaydı.
Birecik Türkiye’nin Boğaz köprüsünden önce en uzun köprüsüne (720 m.) 10 Nisan 1953’de Fırat üzerinde yapımına başlanmış, 10 Nisan 1956 tarihinde ulaşıma açılmıştır. Fırat Nehri’nin ilçe ekonomik ve sosyal tarihinde büyük bir yeri ve önemi vardır.
Tarih içerisinde, coğrafi konumunun sağladığı avantajlardan dolayı, ilçe bir çok devletin egemenliğine girmiştir. Fırat nehrini karşılıklı geçişin en müsait olduğu noktada bulunması ve nehir nakliyatına bir iskele oluşundan dolayı ticari olarak hareketli devirler yaşamıştır.
GENEL KONUM
Birecik ilçesi, insanlığının ilk çağlardan beri yerleşik hayata geçtiği Mezopotamya’nın kuzey uç bölümünde yer almaktadır. Şehir, Ortadoğu’nun stratejik geçiş noktasında, Avrupa’dan gelip Anadolu üzerinden güneydeki Arap ülkelerine giden uluslar arası E-90 karayolunun üzerinde bulunmaktadır.
İLÇE TOPRAKLARININ KULLANIM ŞEKLİ
İlçede mevcut dönelere göre inceleme alanı ve civarı 4. derecede deprem bölgesidir. Ancak 600’lı yıllarda 2 deprem yaşandı bunun dışında da kayda değer bir sismik hareket yoktur.6 İlçe konum itibari ile deprem tehlikesinden uzak bulunmaktadır.
Türkiye’de deprem bölgeleri ve yerleşme yerleri haritasında, sarsıntıların zararsız geçtiği tehlikesiz bölgede yer aldığı görülmektedir.
Birecik’te yerleşim düzeni; ilçe topraklarının ulaşım özellikleri, akarsular, tarım toprakları, iklim özellikleri ve bölgede gelişmiş medeniyetlerin oluşturduğu geleneksel yaşam tarzının etkileriyle şekillenmiştir. Fırat vadisi dışında kırsal alandaki yerleşim daha çok kuru şartlarda yapılan tarım ve küçük baş hayvancılığa dayalı bir ekonomik temel üzerinde oluşmuştur.
